Case 15: Gọi vốn toàn cầu thông qua việc phát hành Token

Hoàn cảnh: 

Doanh Nghiệp X là 1 tập đoàn tư nhân đa ngành thuộc top 100 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam, công ty đang có nhu cầu token hóa các sản phẩm thuộc hệ sinh thái của doanh nghiệp mình như bất động sản, tài chính bảo hiểm, năng lượng, nước sạch …

Vấn đề:   

Tại Việt Nam, việc phát hành Token là vấn đề pháp lý mới, có cấu trúc pháp lý phức tạp, tuy nhiên khung pháp lý về quản lý tiền ảo, tài sản ảo trong nước hiện tại vẫn chưa được xây dựng hoàn chỉnh và ban hành để giám sát và thực thi. Theo quy định tại Nghị định số 96/2014 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng, hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp (bao gồm cả tiền ảo) sẽ bị xử phạt hành chính từ 150 đến 200 triệu đồng. Những hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp (bao gồm cả tiền ảo) có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại điểm h khoản 1 Điều 206 Bộ luật Hình sự 2015 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Giải pháp:

Từ năm 2018 đến nay, cấu trúc pháp lý phổ biến và an toàn nhất mà các dự án lớn trên thế giới đã và đang áp dụng để giải quyết về nhu cầu phát hành Token là kiềng ba chân (tripartite structure), cấu trúc này sẽ bao gồm:

1. Quỹ tài trợ (Foundation)/Quỹ tín thác (Trust) offshore: đặc điểm quan trọng nhất (so với một công ty thông thường) là Quỹ tài trợ/Quỹ tín thác không có chủ sở hữu có lợi ích. Tất cả tài sản của Quỹ, bao gồm Đơn vị bán Token (tham khảo phần b. bên dưới), Token đã được tạo và tiền bán Token sẽ được áp dụng cho một lợi ích cá nhân nhất định (phát triển và tạo sự ủng hộ tích cực (advocacy) cho giao thức/nền tảng blockchain đang được xây dựng). Quỹ tài trợ sẽ làm nhiệm vụ quản lý Token dự trữ (phân cấp giá trị được tổ chức theo nhóm giữa các thực thể). Ở giai đoạn sau này, quỹ có thể hoạt động dưới dạng vỏ bọc pháp lý cho Tổ chức tự trị phi tập trung (Decentralized Autonomous Organization) thông qua việc sửa đổi điều lệ, Quỹ này nên được thành lập tại Panama;
2. Công ty tư nhân offshore (do Foundation sở hữu 100%) (Đơn vị bán Token): chủ trì thực hiện các sự kiện tạo lập và bán Token. Lập hàng rào khoanh vùng (ring-fence) đối với tất cả các trách nhiệm pháp lý liên quan đến việc bán và phân phối Token. Chịu trách nhiệm đối với người mua Token để cấp quyền truy cập vào giao thức/nền tảng và đảm bảo rằng Token được phát hành có các chức năng tiện ích nhất định trên giao thức/nền tảng nói trên. Các tài liệu liên quan đến việc bán Token sẽ xác định, hạn chế rõ phạm vi, quyền của người mua Token. Nắm giữ bản quyền sở hữu trí tuệ (IP) cụ thể của Token (ví dụ: hợp đồng thông minh tạo Token, hợp đồng phân phối/cấp phát/xác nhận quyền sở hữu). Tham gia hợp đồng dịch vụ với Pháp nhân phát triển sản phẩm (trao đổi stablecoin/Token khác để đổi lấy dịch vụ), đơn vị bán Token nên được thành lập tại các quốc gia/vùng lãnh thổ như Panama hoặc BVI;
3. Công ty tư nhân độc lập, hoàn toàn không có bất kỳ mối liên kết sở hữu cổ phần nào với Foundation (Pháp nhân phát triển sản phẩm): thực hiện tất cả công việc liên quan đến phát triển sản phẩm, nắm giữ tất cả bản quyền sở hữu trí tuệ (IP) của dự án/sản phẩm (khác với bản quyền sở hữu trí tuệ của Token ở mục b.), đăng ký bảo hộ nhãn hiệu để có thẩm quyền yêu cầu gỡ bỏ khi phát hiện các trang web mạo danh lừa đảo, v.v.. Thông thường, pháp nhân này được đặt ở các quốc gia/vùng lãnh thổ có mức thuế cao hơn a. và b., có môi trường pháp lý tuân thủ với diễn đàn Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (Organisation for Economic Co-operation and Development). Để giảm thiểu các kết nối đến nơi cư trú nguyên thủy của đội ngũ sáng lập, Pháp nhân phát triển sản phẩm nên thành lập ở quốc gia trung lập như Singapore. Sau khi nhận được stablecoin thông qua hợp đồng dịch vụ với Đơn vị bán Token, pháp nhân này sẽ giữ crypto ở tài khoản ngân hàng, chuyển đổi sang tiền pháp định (fiat) khi cần để chi trả các chi phí phát sinh trong quá trình phát triển sản phẩm.

Bài học: với mô hình kiềng 3 chân trên, bài toán phát hành token toàn cầu có thể được giải quyết thấu đáo, đảm bảo an toàn, tránh được các rủi ro pháp lý cho đội ngũ sáng lập cũng như dự án hiện tại và mô hình này vẫn có thể được sử dụng hiệu quả khi có nhu cầu mở rộng, phát triển thêm các dự án mới trong tương lai.